Ethereum Sanal Makinesi (EVM) Nedir?
Ethereum, akıllı sözleşmeleri ve merkezi olmayan uygulamaları (dApps) çalıştıran blok zincir tabanlı bir platformdur. Ethereum, Bitcoin’den farklı olarak, programlama dillerini kullanarak akıllı sözleşmeler yazmanıza ve yürütmenize olanak tanıyan bir sanal makine olan Ethereum Sanal Makinesi (EVM) kullanır.
EVM, Ethereum blok zincirindeki tüm nodelar tarafından çalıştırılan bir sanal makinedir. EVM, Ethereum platformunda yürütülen her işlemi izler ve işlemlerin sonucunu depolar. İşlemler, akıllı sözleşmeleri, dApps’leri ve Ethereum ağındaki diğer uygulamaları içerebilir.
EVM, Turing tam bir sanal makinedir, yani tüm hesaplama işlemlerini gerçekleştirebilir. Bu, EVM’nin, herhangi bir programlama diliyle yazılmış karmaşık akıllı sözleşmeleri yürütebileceği anlamına gelir. EVM, kodu yürütmek için Ethereum ağındaki her bir node tarafından kullanılan bir yığın tabanlı mimariye sahiptir.
EVM, Ethereum’un merkezi olmayan doğasını korur. EVM, akıllı sözleşmelerin ve dApps’lerin güvenli, merkezi olmayan bir şekilde yürütülmesini sağlar. EVM, blok zincirindeki her bir düğüm tarafından yürütüldüğü için, tüm düğümler aynı sonucu üretecektir. Bu, Ethereum ağının merkezi olmayan doğasını korur ve ağın güvenliğini arttırır.
EVM, aynı zamanda Ethereum’un gas maliyeti sistemiyle de ilgilidir. Gas, Ethereum’da işlem yapmak için kullanılan birimdir. EVM, her işlemi gerçekleştirmek için belirli bir gas maliyeti gerektirir. Gas, blok zincirindeki her bir düğüm tarafından ödenir ve işlemci gücüne göre gas maliyeti belirlenir. Bu, işlemlerin Ethereum ağında adil bir şekilde yürütülmesini sağlar ve aynı zamanda spam işlemlerini önlemeye yardımcı olur.
EVM ve Gas
Gas ise, Ethereum ağındaki işlemlerin yürütülmesinde kullanılan bir ücret sistemidir. Her işlem, belirli bir miktarda Gas tüketir ve bu Gas ücreti, işlemi işleyen madencilere ödenir. Gas, Ethereum ağında işlem ücretlerinin ölçülmesinde kullanılır ve her bir işlem için gerekli olan Gas miktarı, işlem karmaşıklığına ve ağdaki yoğunluğa bağlı olarak değişir.
Gas, işlem yürütülürken kullanılan hesaplama kaynaklarını ve zamanı ölçer. Her bir işlem, blok zincirinde bir işlem olarak kaydedilir ve işlemle ilgili Gas tüketimi de blok zincirinde saklanır. Gas, Ethereum ağındaki işlemlerin güvenliğini sağlamak için de önemlidir, çünkü işlemin tüketebileceği maksimum Gas sınırı belirlenir ve işlem, bu sınırın üzerinde Gas tüketirse işlem başarısız olur ve ağda geri alınır.
Ethereum ağında, Gas fiyatları pazar güçlerine bağlı olarak değişebilir ve işlem yapmak için ödenmesi gereken Gas ücreti, işlem yoğunluğuna, Gas fiyatlarına ve işlemin karmaşıklığına bağlı olarak değişebilir. Gas fiyatları, Ethereum ağındaki işlem maliyetlerini belirler ve ağdaki yoğunluk arttığında yükselirken, yoğunluk düştüğünde de düşebilir.
EVM Nasıl Çalışır?
Ethereum blok zincirindeki her node tarafından çalıştırılır. EVM, akıllı sözleşmelerin ve diğer uygulamaların kodlarını blok zincirine kaydedilir ve her node bu kodları indirir ve çalıştırır. Bu sayede uygulamaların herhangi bir sunucuda barındırılmasına veya özel bir yazılım gerektirmesine gerek kalmaz. Kodları çalıştırmak için bir yığın kullanır. Yığın, kodun değişkenleri, işlemleri ve durumu gibi bilgileri saklar. EVM, kodun her bir adımını yığında saklanan bilgilere göre işler. Her adımda yığın güncellenir ve kodun sonucu yeni bir yığın durumunda saklanır.
EVM, Ethereum blok zincirindeki akıllı sözleşmelerin turing tamamlayıcılığı sayesinde oldukça esnek bir şekilde çalışır. Bu sayede uygulama geliştiricileri, EVM’de programlanan akıllı sözleşmeleri kullanarak birçok farklı uygulama geliştirebilirler.
EVM, bytecode adı verilen düşük seviyeli bir işlem kümesini çalıştırır. Ethereum programlama dilleri (Solidity, Vyper vb.) tarafından yazılan akıllı sözleşmeler, EVM tarafından yürütülmek üzere bytecode’a derlenir. EVM, bytecode’u çalıştırarak akıllı sözleşmelerin işlevselliğini gerçekleştirir. Her bir işlem için bir Gas limiti belirler. Bu limit, işlemin ne kadar hesaplama kaynağı kullanabileceğini belirler. Gas limiti aynı zamanda işlemin ne kadar işlem ücreti gerektirdiğini de belirler. İşlem ücreti, Gas fiyatı ile Gas limiti çarpılarak hesaplanır. Bu ücret, işlemi işleyen madencilere ödenir.
EVM’nin çalışması, işlem doğrulama işleminin tamamlanması için gereken bir adım olan madencilikle de ilişkilidir. EVM’nin çalışması, işlem doğrulama işlemi için kullanılan matematiksel işlemleri yapmak ve blok zincirinde işlemi onaylamak için gereken özelleştirilmiş bir işlem yapmakla sonuçlanır. Bu işlem sonucunda yeni bir blok zincirine işlem eklenir ve blok zinciri güncellenir. Ethereum ağındaki güvenliği sağlamak için çok önemlidir. EVM’nin tasarımı, Ethereum ağında herhangi bir sözleşmenin herhangi bir düğüm tarafından yürütülmesine izin verirken, aynı zamanda Ethereum ağındaki düğümler arasında konsensüs sağlamak için gerekli olan güvenlik özelliklerini sağlar.
