Blockchain, merkezi olmayan ve güvenli bir şekilde verilerin paylaşılmasına olanak sağlayan bir sistemdir. Kripto para birimleri gibi dijital varlıkların kullanıldığı blockchain ağlarnın bir diğer yöneldiği amaç ise finansal işlemlerin güvenli ve şeffaf bir şekilde gerçekleştirilmesini amaçlar. Ancak, blockchain dünyasında Maksimal Çıkarılabilir Değer (MEV) adı verilen bir kavram ortaya çıkmıştır. Bu yazıda, MEV’nin ne olduğunu ve blockchain ekosistemi üzerindeki etkilerini inceleyeceğiz.
MEV Nedir?
Maksimal Çıkarılabilir Değer (MEV), blockchain ağlarında gerçekleştirilen işlemlerden elde edilebilen finansal değeri ifade eder. MEV, blockchain’deki işlemlerin sıralaması, işlemler arasındaki etkileşimler ve akıllı sözleşmelerin davranışları gibi faktörlerden kaynaklanır.
MEV’in çoğu bağımsız ağ katılımcıları tarafından çıkarılır. Bunlara da Arayıcılar denir. Karlı MEV’ler bulmak için blok zinciri verisi üzerinde karmaşık algoritmalar kullanırlar. Ardından, robotlar bu karlı işlemleri ağa otomatik olarak gönderir.
Madenciler tüm MEV miktarının bir kısmını her şekilde alırlar ve arayıcılar aradaki gas ücretini ödemeye razılardır. Arayıcıların ekonomik olarak rasyonel olduklarını varsayarsak, bir arayıcının ödemeye razı olduğu gaz ücreti, arayıcının MEV’sinin %100’üne kadar bir miktar olacaktır.
Bununla birlikte, çok sayıda kişi aynı karlı arbitraj ticareti yapmak istiyor, bu nedenle DEX arbitrajı gibi oldukça rekabetçi MEV fırsatları için arayıcıların toplam MEV gelirlerinin %90’ını veya daha fazlasını madenciye gaz ücretleri olarak ödemeleri gerekiyor.
MEV’in Kaynakları
MEV’nin kaynakları çeşitlidir ve çeşitli faktörlere bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. İşlem bloklarının sıralaması ve işlem hızı gibi faktörler, madencilerin MEV elde etmesini etkiler. Ayrıca, likidite sağlayıcıları, arbitraj fırsatları ve likidite havuzları gibi unsurlar da MEV’in kaynaklarından biri olabilir. MEV, özellikle DeFi (Merkezi Olmayan Finans) uygulamaları gibi yüksek etkileşimli ve karmaşık akıllı sözleşmelerde önemli bir rol oynayabilir.
MEV’in Etkileri
MEV’in etkileri blockchain ekosistemi üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilir. Öncelikle, MEV, merkezi olmayan finansal sistemlerin adil ve şeffaf olma hedeflerine meydan okuyabilir. MEV, işlemlerin sıralanması ve önceliklendirilmesi gibi süreçleri manipüle edebilir, bu da bazı katılımcıların diğerlerine göre avantajlı konuma geçmesine neden olabilir. Ayrıca, MEV, fiyat istikrarsızlığı ve düşük likidite durumlarında piyasalarda dalgalanmalara yol açabilir. İyi ve kötü olarak iki farklı şekilde inceleyecek olursak:
İyi: Birçok DeFi projesi, protokollerinin kullanışlı olmasını ve devamlılığını sağlamak için ekonomik olarak farklı aktörlere güvenir. Örneğin DEX arbitrajı, kullanıcıların token’ları için en iyi ve doğru fiyatları almalarına olanak tanır ve borç verme protokolleri, borç verenlere ödeme yapılmasını sağlamak için borç alanlar teminatlandırma oranlarının altına düştüğünde hızlı likidasyonlara dayanır.
Ekonomik verimsizlikleri araştıran ve düzelten ve protokollerin ekonomik teşviklerinden yararlanan rasyonel arayıcılar olmadan, DeFi protokolleri ve genel olarak dapp’ler bugün oldukları kadar sağlam bir temelde duruyor olmayabilirlerdi.
Kötü: Genelleştirilmiş öncüler ve gaz fiyatı açık artırmaları, ağ katmanında normal işlemler yapmaya çalışan herkes için ağ tıkanıklığına ve yüksek gaz fiyatı maliyetine neden olur. Bu açık artırmalar, iki ya da daha çok öncü tarafından gaz fiyatlarını kademeli biçimde yükselterek bir sonraki bloğa dahil etmek için rekabet edildiğinde meydana gelir.
MEV, bloklar içinde meydana gelenlerin dışında bloklar arası zararlı etkilere sahip olabilir. Bir blokta bulunan MEV, normal blok ödülünü önemli ölçüde aşarsa, madenciler blokları yeniden işlemeye ve MEV’yi kendi lehlerine yakalamaya teşvik edilebilir. Bu, blok zincirinin yeniden düzenlenmesine ve konsensüs kararsızlığına neden olabilir.
MEV’i Azaltma Çabaları
Blockchain topluluğu, MEV’i azaltma yollarını keşfetmek için çalışmalar yürütmektedir. Akıllı sözleşmelerin ve işlem bloklarının daha iyi tasarlanması, işlem sıralamasının adil ve şeffaf bir şekilde yapılması, MEV’in etkilerini azaltmaya yardımcı olabilir. Ayrıca, katılımcıların MEV’i tespit etme ve değerlendirme yeteneklerini artıracak araçlar ve analitik yöntemler geliştirilmektedir. MEV ayrıca Ethereum’a özgü değildir ve fırsatlar Ethereum’da daha rekabetçi hâle geldikçe arayıcılar, Ethereum’dakilere benzer MEV fırsatlarının daha az rekabetle mevcut olduğu Binance Smart Chain gibi alternatif blok zincirlerine yöneliyorlar.
Maksimal Çıkarılabilir Değer (MEV), blockchain dünyasında önemli bir kavramdır ve finansal işlemlerden elde edilebilen gizli değeri ifade eder. MEV’in kaynakları çeşitlidir ve blockchain ekosistemi üzerinde çeşitli etkilere sahip olabilir. Ancak, blockchain topluluğu MEV’i azaltma çabalarını sürdürerek daha adil ve şeffaf bir sistem oluşturmak için çalışmaktadır. MEV konusu, blockchain teknolojisine ilgi duyan herkesin anlaması gereken bir konudur.
Bu yazıyı yazarken faydalandığım kaynağa aşağıdan ulaşabilirsiniz.
